تفاوت اندوخته و ذخیره:
اصطلاحات اندوخته و ذخیره در بسیاری از موارد بجای یکدیگر استفاده می گردند. اما می توان موارد کاربرد آنها را به شرح زیر تفکیک نمود:
۱. اصطلاح اندوخته در موارد زیر به کار می رود:
تخصیص و محدودیت در سود انباشته عموما بر اساس پیشنهاد هیات مدیره و تصویب مجمع عمومی و یا بموجب رعایت مفاد قراردادها و یا الزامات قانونی انجام شده و یکی از شیوه های گزارشگری تخصیص و محدودیت در سود انباشته ، نمایش مجزای آن در ترازنامه می باشد. این تخصیص و محدودیت در سود انباشته ، اندوخته نامیده می شود. مانند: اندوخته قانونی، اندوخته احتیاطی(عمومی)، اندوخته اختیاری(قراردادی) و…
۲. اصطلاح ذخیره معمولا در موارد زیر کاربرد دارد:
الف- جهت حسابهای دارایی ها که اینگونه حسابها نشان دهنده کاهش شناسایی شده در بهای تمام شده برخی اقلام دارایی بوده و باعث می گردند که دارایی ها مذکور به خالص ارزش بازیافتنی منعکس شوند. مانند: ذخیره مطالبات مشکوک الوصول، ذخیره کاهش ارزش موجودی ها و سرمایه گذاری ها
نکته : هرچند استهلاک انباشته نیز یک نوع حساب دارایی می باشد ولی به جهت تفاوت در نوع کاهش در دارایی های ثابت مشهود از اصطلاح ذخیره در این خصوص استفاده نمی شود.
ب- جهت بدهی هایی که زمان تسویه و یا تعیین مبلغ آنها، توام با ابهام نسبتا قابل توجه است. مانند: ذخیره مزایای پایان خدمت، ذخیره مالیات بر درآمد، ذخیره تضمین کالا و …
از تعاریف ارائه شده می توان فهمید که اگر چه حساب های مربوط به ذخیره و اندوخته‌ها، ماهیت بستانکار دارند ولی دارای اختلافاتی به شرح زیر می‌باشند:
فرق ذخیره و اندوخته در محل احتساب آنها می باشد. ذخیره از محل هزینه های جاری شرکت محاسبه می شود و مخزنی است از هزینه های تحقق یافته پرداخت نشده ولی اندوخته از محل سود پس از کسر زیان انباشته سنوات قبل محاسبه و در حسابها ثبت می شود. در واقع ذخیره به هزینه های گذشته اشاره می کند ولی اندوخته ارتباطی با هزینه ها در زمان گذشته ندارد. پس ذخیره در هر حال باید منظور شود ولی اندوخته پس از رعایت مورد فوق محاسبه می شود.
ایجاد ذخیره توام با افزایش هزینه و کم شدن سود ویژه و در نتیجه کم شدن مالیات بر درآمد واحد تجاری است در حالی که ایجاد اندوخته موجب کاهش سود خالص قابل تخصیص( سود ویژه پس از کسر مالیات) میشود. به عبارت دیگر طرف حساب ثبت ذخائر، حسابهای هزینه هستند ولی طرف حساب ثبت اندوخته‌ها، حساب سود و زیان انباشته می‌باشند.
حسابهای مربوط به ذخائر عموما حسابهای کاهنده داراییها هستند که یا مستقیما در ترازنامه از دارایی‌های مربوط کسر می‌شوند(ذخیره مطالبات مشکوک الوصول) و یا در گروه بندی‌ها طبقه بندی می‌شوند و پرداخت ان‌ها موجب کاهش دارایی میشود(ذخیره مالیات) ولی حسابهای مربوط به اندوخته‌ها حسابهای افزاینده می‌باشند و افزایش آنها توام با افزایش داراییها بوده و در ترازنامه نیز به حقوق صاحبان واحد تجاری اضافه میشود.
ذخیره سقف مشخصی ندارد و نیز تصمیم سهامداران شرکت در تعیین میزان آن دخالت ندارد.
اندوخته بنا بر قانون و یا تصمیم سهامداران شرکت(اندوخته قانونی هر ساله به میزان ۵ درصد سود سال جاری در نظر گرفته میشود و این عمل تا زمانی که اندوخته قانونی به میزان۱۰ درصد سرمایه شرکت برسد الزامی و بیشتر از ۱۰ درصد اختیاری میباشد.)، سقف مشخصی دارد.
موجودیت حساب اندوخته در گرو حساب سود می باشد، اما برای به وجود آوردن ذخیره چنین الزامی لازم نیست .
ذخیره تقریبا براوردی است و برای اینکه به اصل تطابق درآمدها و هزینه ها عمل کرده باشیم باید بعضی از هزینه های یک سال که ممکن است در سال مالی بعد معلوم می شود را تخمین و به حساب ذخیره آن حساب ببریم. ذخیره ماهیت بدهی دارد اگر ما هزینه ها را به حساب ذخیره نبریم آنگاه ناچاریم در سال بعد با حساب سود زیان انباشته عمل کنیم که این نیز منجر به تجدید و ارائه صورتهای مالی می شود. ولی اندوخته واقعی است زیرا مقداری از سود هر سال می باشد که طبق مصوبه هیئت مدیره از حساب سود انباشته کسر و به حساب اندوخته برده می شود که زیر فصل حقوق صاحبان سهام می باشد. مانند اندوخته طرح و توسعه
