ماده 197 198 199 قانون ماليات مستقيم

قانون مالیات‌های مستقیم چیست؟

مالیات مستقیم به مالیاتی گفته می‌شود که بر درآمد و دارایی افراد تعلق می‌گیرد. اولین بار در زمان مشروطه تلاش‌هایی برای تصویب قانون مالیات‌های مستقیم صورت گرفت. از آن زمان تا کنون تغییرات و اصلاحیه‌های زیادی از جمله ماده اصلاحی ۱۹۷ قانون مالیات‌های مستقیم در این قانون صورت گرفته است. افراد مختلف و صنف‌های کاری باید نسبت به پرکردن اظهارنامه و پرداخت مالیات اقدام نمایند؛ در غیر این صورت مرتکب جرم شده و مشمول جریمه‌های مختلف می‌شوند. مالیات مستقیم به صورت مستقیم و بدون واسطه توسط مأموران از مردم گرفته می‌شود. البته در صورتی که کارمند دولت باشید مالیات شما به‌صورت خودکار از حقوق کسر می‌گردد. هم چنین در جهت رعایت عدالت اجتماعی اقشار کم درآمد از پرداخت مالیات معاف هستند. نوعی مالیات غیرمستقیم نیز از مردم گرفته می‌شود که به شکل افزایش قیمتی که روی اجناس کشیده می‌شود دریافت می‌شود.

قانون مالیات‌های مستقیم از ۵ باب و ۲۸۲ ماده قانونی

قانون مالیات‌های مستقیم از ۵ باب و ۲۸۲ ماده قانونی تشکیل شده است. باب اول اشخاص مشمول مالیات قانون مالیات‌های مستقیم، مالیات بر دارایی، مالیات بر درآمد، مقررات مختلف قانون مالیات‌های مستقیم و سازمان تشخیص و مراجع مالیاتی قانون مالیات‌های مستقیم است. ماده ۱۹۷ قانون مالیات‌های مستقیم در باب چهارم یعنی مقررات مختلف قانون مالیات‌های مستقیم جای می‌گیرد. این باب ماده ۱۹۶ تا ۲۰۲ را در بر می‌گیرد.

ماده 199 قانون مالیات های مستقیم

جریمه ماده ۱۹۷ قانون مالیات‌های مستقیم

ماده ۱۹۷ قانون مالیات‌های مستقیم بیان می‌کند که مؤدیان مالیاتی باید در زمان مقرر اقدام به تسلیم مشخصات، فهرست‌ها و قراردادها نمایند و در غیر این صورت مشمول جریمه می‌شوند. برای حقوق ۲۰ درصد حقوق و برای پیمانکاری معادل ۱ درصد مبلغ قرارداد می‌باشد. هم چنین مؤدی باید تضمین کند تا خسارتی که به دولت وارد شده است را جبران کند. دو واژه‌ی پیمان و قرارداد معمولاً به‌جای هم به کار می‌روند. از طرفی نیز دلیلی منطقی وجود ندارد که این ماده تنها به پیمانکاری‌های خاصی مثل کارهای ساختمانی و … تعلق بگیرد. هم چنین تسلیم رونوشت قراردادها طبق تبصره ۱ ماده ۱۰۴ قانون مالیات‌های مستقیم که مصوب اسفند ۱۳۶۶ الزامی می‌باشد.

به‌صورت عرفی استفاده از لفظ پیمانکار می‌تواند در هر قراردادی صورت بگیرد. با استناد به گزاره‌هایی که ذکر شد جریمه ۱ درصد به تنها به پیمانکاری‌های ذکر شده در ماده ۹۹ یا ماده ۱۰۷ قانون مالیات‌های مستقیم تعلق نمی‌گیرد و اگر کارفرما از ارسال رونوشت قرارداد به اداره امور مالیاتی سرپیچی کند مشمول این جریمه قانونی خواهد شد.

ماده 197 قانون مالیات های مستقیم

عدم تعلق جریمه ماده ۱۹۷ قانون مالیات‌های مستقیم

بخشنامه اخیر سازمان امور مالیاتی اعلام می‌دارد که در صورت ارسال الکترونیکی لیست مالیات حقوق، جریمه موضوع ماده ۱۹۷ قانون مالیات‌های مستقیم تعلق نخواهد گرفت. ارسال لیست مالیات حقوق تا چند سال قبل تنها به روش فیزیکی انجام می گرفت و روش دیگری در دسترس نبود. امروزه روش جدیدی به نام روش ارسال الکترونیکی لیست مالیات حقوق وجود دارد که مشمول عدم تعلق جریمه ماده ۱۹۷ قانون‌های مالیاتی‌ مستقیم نیز می‌شود.

بخشنامه عدم تعلق جریمه ماده ۱۹۷ قانون مالیات‌های مستقیم

عدم اطلاع برخی از کارکنان سازمان امور مالیاتی از این روش باعث شد تا سازمان بخشنامه‌ای به شماره  ۲۳۰/۹۶/۱۳۲ صادر کند. این بخشنامه اعلام می‌دارد: از آن جا که ارسال لیست حقوق در موعد مقرر از طریق سامانه مالیات بر درآمد حقوق، به منزله تسلیم لیست مزبور به اداره امور مالیاتی محل، در اجرای مقررات موضوع ماده ۸۶ قانون مالیات‌های مستقیم می­باشد، لذا مطالبه جریمه موضوع ماده ۱۹۷ قانون موصوف، به جهت عدم تسلیم فهرست یادشده به‌صورت فیزیکی از اشخاصی که در موعد مقرر، نسبت به ارسال و بارگذاری لیست حقوق کارکنان خود در سامانه مزبور اقدام نموده‌اند، موضوعیت نخواهد داشت.

ماده 197 قانون مالیات های مستقیم

قانون تسهیل تکالیف مودیان جهت اجرای قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مودیان

بخشودگی ماده ۱۹۷ قانون مالیات‌های مستقیم

اگر مؤدیان به موقع نسبت به پرداخت صورت‌حساب‌های سود و زیان، اظهارنامه و ترازنامه یا ترتیب دادن پرداخت مالیات طبق اظهارنامه یا صورت حساب سود و زیان اقدام کنند، هشتاد درصد جریمه‌ای که به آنان تعلق گرفته بخشیده خواهد شد. همچنین اگر مؤدیان تا یک ماه پس از تاریخ ابلاغ برگه قطعی مالیات به پرداخت مالیات اقدام کنند، از چهل درصد جرائمی که در این قانون ذکر شده معاف خواهند بود. ماده 197 قانون مالیات های مستقیم

جرائم اشخاص طبق ماده 197 ق م م

طبق مفاد این ماده اشخاص به شرح ذیل نسبت به تکالیف خود اقدام می نمایند:

• تسلیم صورت راجع به مودی
• تسلیم فهرست دریافت کنندگان حقوق
• تسلیم هر نوع قرارداد پیمانکاری یا سایر قراردادها
• تسلیم مشخصات مربوط به مودی مربوطه
• جریمه متعلق در مورد حقوق، 2 درصد حقوق پرداختی و قرارداد پیمانکاری و سایر قراردادها، 1 درصد کل قرارداد می باشد.

جایزه، جریمه دیرکرد و بخشودگی تبصره 1 ماده 190 قانون مالیات های مستقیم

در ارتباط با جایزه خوش حسابی، جریمه دیرکرد و بخشودگی جریمه ماده فوق و تبصره های آن، هیئت عمومی شورای عالی مالیاتی به شرح ذیل اعلام رای نموده است:

• جایزه خوش حسابی 1 درصد مبلغ پرداختی به ازای هر ماه تا سررسید مقرر شامل حال پرداخت کنندگان حقوق بابت وصول و ایصال ( پرداخت ) مالیات بردرآمد حقوق بگیران نمی باشد.
• در صورت عدم انجام تکالیف پرداخت کنندگان حقوق و تعلق جرائم مواد 197 و 199 ق م م ، جریمه 2/5 درصد مالیات به ازای هر ماه شامل حال آنها نمی شود.
• بخشودگی 80 و 40 درصد جرائم مقرردر تبصره 1 ماده 190 ق م م شامل جرائم مفاد مواد 197 و 199 ق م م می گردد.
• بخشودگی جریمه تبصره 1 ماده 190 قبل و بعد از ابلاغ
• در صورتی که مالیات متعلقه قبل از صدور برگ مطالبه، پرداخت یا فهرست حقوق تسلیم شود
• در صورتی که پرداخت مالیات و جرائم متعلقه بعد از ابلاغ برگ مطالبه مالیات حقوق و قبل از طرح پرونده در هیئت حل اختلاف مالیاتی صورت پذیرد
• در این 2 حالت بخشودگی 80 درصد جریمه موضوع مواد 197 و 199 ق م م به آن تعلق می گیرد.

مزایای پایان خدمت

طبق بند 5 ماده 91 ق م م هزینه پایان خدمت پرسنل،  معاف از مالیات بر درآمد حقوق می باشد.

ولی در مواقعی کارفرمایان با انعقاد قرارداد جدید با پرسنلی که قراداد خدمت آنها در سال قبل پایان یافته است و هزینه پایان کار خود را دریافت نموده اند، مبادرت به انعقاد قرارداد جدید می نمایند که در این حالت نه تنها خدمت آنها پایان نمی پذیرد، بلکه استمرار و ادامه نیز می یابد.

بنابراین مبالغی که در پایان مدت اینگونه قراردادها ( مدت معین ) به پرسنل پرداخت می شود و در سال بعد هم ادامه پیدا می کند، مشمول مالیات حقوق می باشد.

مفهوم اظهارنامه مالیاتی

همانطور که از مفاد ماده 110 ق م م استنباط میشود، اظهارنامه فرمتی است شامل ترازنامه و حساب سود و زیان، همراه با فهرست هویت شرکاء و سهامداران، با میزان سهم الشرکه یا تعداد سهام ونشانی هر یک از شرکاء و سهامداران.

همچنین طبق مفاد ماده 86 ق م م لیست حقوق و دستمزد فهرستی است شامل نام و نشانی پرسنل حقوق بگیر کارفرما با میزان حقوق و مزایای نقدی و غیرنقدی و سایر موارد مصرح در ق م م و قوانین مرتبط که از طرف کارفرمای مربوطه تهیه و به اداراه امور مالیاتی محل فعالیت مودی ارسال می گردد.

مرور زمان مالیاتی حقوق

با توجه به صدر ماده 156 ق م م، اداره امور مالیاتی، اظهارنامه مودیان مالیات بر درآمد را در مورد ( درآمد هر منبع ) که در موعد مقرر تسلیم شده است را تا (یکسال ) از تاریخ انقضای مهلت مقرر برای تسلیم اظهارنامه رسیدگی نماید.

بنابراین و با توجه به اینکه هزینه حقوق و دستمزد و جدول متعلق به آن تابعی از اظهارنامه ماده 110 ق م م می باشد و به صراحت صدر ماده 156 ق م م به عنوان یک منبع درآمدی محسوب و به همراه سایر منابع درآمدی مندرج در اظهارنامه تسلیمی مورد رسیدگی اداره امور مالیاتی قرار میگیرد.

لذا مرور زمان مالیاتی حقوق در صورت تسلیم به موقع اظهارنامه 110 ق م م و در موعد مقرر قانونی، یکسال از تاریخ انقضای مهلت مقرر جهت تسلیم اظهارنامه می باشد.

شرط مشمولیت مرور زمان 5 سال مالیات حقوق

در دو مورد اداره امور مالیاتی، مالیات و جرائم متعلقه مربوط به حقوق را به موجب برگ تشخیص مالیات و رعایت مهلت مقرر 5 سال از تاریخ سررسید پرداخت مالیات موضوع ماده 157 ق م م از مودی مطالبه میکند:

• در صورتی که کارفرما مالیات متعلق را در موعد مقرر و طبق مفاد ماده 86 ق م م پرداخت نکند
• در مواقعی که مالیات را کمتر از میزان واقعی پرداخت نماید
• در صورت کسر مالیات حقوق از طرف کارفرما و عدم پرداخت آن در موعد مقرر قانونی، وصول مالیات از نامبرده،  مشمول مرور زمان نخواهد بود.

ماده 199 قانون مالیات های مستقیم

جرائم مقرردرارتباط با ماده 199 قانون مالیات های مستقیم

قانونگذار در این ماده 2 نوع جریمه درصورت تخلف نسبت به کسر و پرداخت مالیات مودیان دیگر جهت پرداخت کنندگان حقوق پیش بینی نموده است:

• 10 درصد جریمه مالیات پرداخت نشده در موعد مقررطبق مفاد ماده 86 ق م م
• 2/5 درصد جریمه مالیات به ازای هر ماه نسبت به ( مدت تاخیر ) از سررسید پرداخت مالیات

ابهامات موجود در ماده 199 قانون مالیات های مستقیم

2 نوع ابهام در ماده یاد شده عبارتند از: ماده 199 قانون مالیات های مستقیم

• در قسمت اخیر پاراگراف اول، قانونگذار 2/5 درصد مالیات به ازای هر ماه نسبت به مدت تاخیر از سررسید پرداخت مالیات عنوان نموده است که به نظر می رسد مراد و منظور مقنن (جریمه 2/5 درصد) مد نظر بوده است. قانونگذار در پاراگراف دوم عبارت  اشتباه (2/5 درصد مالیات) را تصحیح و عبارت درست آن را درج نموده است که به نظر میرسد این اشتباه بایستی اصلاح گردد. ماده 199 قانون مالیات های مستقیم
• اصولا کسر و پرداخت مالیات تکلیفی به عهده کارفرما میباشد و در مواردی مانند تبصره 9 ماده 53 ق م م، قانونگذار مستاجرین را مکلف به پرداخت مالیات مال الاجاره نموده است که با توجه به پاراگراف دوم ماده 199 قانون مالیات های مستقیم دریافت کننده وجوه به صورت کلی تکلیفی در این زمینه نداشته بخصوص زمانی که از حقوق بگیران اشخاص بوده و طبق قانون حق مراجعه به اداره امور مالیاتی را ندارد، مگر اینکه نامبرده نیز دارای پرونده مالیاتی باشد که این مورد یکی از ابهام های اساسی این ماده قانونی میباشد.

جمع بندی

مالیات مستقیم بدون واسطه توسط سازمان امور مالیاتی دریافت می‌شود. در صورت عدم تسلیم اطلاعات و اظهارنامه یا صورت حساب و ترازنامه توسط مؤدیان مالیاتی، مشمول ماده ۱۹۷ قانون مالیات‌های مستقیم می‌شوند. این ماده از قانون جریمه‌ای معادل بیست درصد حقوق و برای پیمانکاران معادل یک درصد از مبلغ قرارداد است. به دلیل عرفی بودن لفظ پیمانکار در قراردادها، کارفرماها ملزم به ارسال رونوشت قرارداد به سازمان امور مالیاتی هستند. در صورت ارسال الکترونیکی مدارک، جریمه به افراد تعلق نخواهد گرفت و این موضوع با صدور بخشنامه‌ای توسط اداره امور مالیاتی روشن شده است. در صورت پرداخت مالیات طبق صورت حساب و ترازنامه؛ هشتاد درصد جریمه و در صورت ترتیب دادن پرداخت تا یک ماه پس از تاریخ ابلاغ برگه قطعی چهل درصد جریمه بخشوده خواهد شد.